Dilek YILDIZ KARAKAŞ
Bursa Kent Müzesi Sanat Tarihçisi

Yaşayan Kentin Yaşayan Müzesi, Tüm Değerleri ile Yaşasın Bursa… 2004 yılının karlı soğuk kış günlerinde merak uyandıran sloganlarla çıktı Bursalıların karşısına Bursa Kent Müzesi… Altından, pırlantadan, zengin, şaşalı eser koleksiyonları yoktu belki amaBursalıların anılarıyla zenginleşmiş, onların hatıralarını yazan, hayatlarında iz bırakmış eserlerin can bulduğu bir müze olacaktı ve gün geçtikçe kabına sığmayan dolup taşan koleksiyonlarıyla, etkinlikleriyle, sergileriyle Bursalılara ve Bursa’nın misafirlerine kendi hayatlarında yenidünyaların kapılarını aralayacaktı.

14 Şubat 2004, meteoroloji verilerine göre Bursa şehir merkezine en çok karın yağdığı gün; 5000 kişilik ziyaretçisi ile açıldı müze. Ardından “Osmanlı Devletinin ilk Büyük Başkenti Binyıllarına Kavuştu; Bursa’nın Duygulu Müzesi” diye başlıklar attı ulusal medya. Yerel gazeteler; “Alkışlar Bu Müzeye”, “bu kadarını beklemiyorduk, yurt dışında görüp özendiklerimiz gibi” yazdı…

KENT MÜZESİ BURSALILARLA KUCAKLAŞTI

Bu yepyeni müze Bursalılarla hemen kucaklaştı, kapıda durup kafasını içeri uzatan “burada ne var?” diyenler… “bir bakıp çıkacağım” deyip de saatlerce müze galerilerinde kalanlar, padişah heykellerine el açıp dualar okuyanlar, iskelet canlandırmasına bozuk para atanlar… Onlar müzeye müze onlara alıştı.

Şükrü Naili Paşa’ya selam duranlar, gözleri dolarak duvardaki babasının ya da dedesinin resmini seyredenler, Zeki Müren, Müzeyyen Senar şarkılarını iç çekerek dinleyip efkârlananlar; bir daha bir daha bir daha dinleyenler… Müzeyi gezip çıktıktan sonra koşa koşa eve gidip “ben de bunları bağışlamak istiyorum” diyenler, ölen eşinin ardından gözleri yaşlı elinde gelinliği ile “ben size hem gelinliğimi hem de hatırlarımı teslim ediyorum onlara iyi bakın” diyenler… Hep bu sorumluluğu taşıdık üzerimizde kendi gözümüzden sakındığımız koleksiyon böyle çoğaldı; karşılıklı güvenle ve onların hissettiklerine saygıyla…

Pek çok Bursa sevdalısını bir araya getiren, işbirliğine çağıran bu genç dinamik müze, onların bağışlarıyla, fikirleriyle hızla büyümeye başladı. Hep birlikte karar verdik, hep birlikte yürüdük, öğrendik… Bazen aile şecerelerinden bulduğumuz bir ipucuyla yola çıkıp dedektif misali ancak bilimsellikten uzaklaşmadan, Bursa’nın yerel tarihine, geleneksel yaşam kültürüne ışık tuttuk. Bursalıların, sivil toplum kuruluşlarının ve üniversitenin desteği ile 10 yılda 54 geçici sergi açtık. Kent kimliğine katkıda bulunmasını amaçladığımız bu sergiler, kentlilik bilincinde eksik kalan noktaları tamamlayan bir puzzle gibi ancak süreklilik arz eden çalışmalardı. Sergilerin her birinde müze ekibi yoğun bir araştırma ortaya koyarak kentin bir yönünü büyüteç altına aldı. Bilimsel platformlarda referans gösterilebilecek düzeyde 3 sergi kataloğumuz bugün saygın kütüphanelerin raflarında yer buldu.

ŞEHRİN BUGÜNÜ VE YARINI…

Bursa Kent Müzesi, dünün bugünün, yarının müzesi olmayı hedefleyerek şehrin hikâyelerle dolu yaşam öykülerini ve o hikâyelere ait objelerini biriktirdi. Yarının Bursalılarına kenti, kentlilik bilincini doğru aktarabilmek için çağdaş müzenin en önemli görevleri arasında yer alan eğitim çalışmalarını hazırladı. Genellikle ilköğretim öğrencileri ile yapılan bu çalışmalara 10 yılda yaklaşık 27.000 çocuk katıldı. Bursalı çocuklar için artık “müze” imgesi soğuk duvarlardan ibaret taş binalar değildi, onlar için müze özellikle bu çalışmalarla dramının, oyunların, yarışmaların olduğu kendilerine söz hakkı tanınan, sürprizlerle dolu bir yer haline geldi. Çocuklar bazen Bursa’nın kurucusu Prusias olup kentin geleceğini tasarladılar, bazen ellerinde fırça ve kürekle arkeolojik kazı çalışması deneyimi yaşadılar, bazen Derecik Köyü Bazilikası’nın mozaik çizimlerini tamamlayarak tarihe ortak oldular.

2007 yılında Bursalı çocuklarla birlikte bilgisayar oyunlarına karşı başlattığımız Sokak Oyunları projesi, hızla gelişen teknolojiyle unutulmaya yüz tutmuş eski sokak oyunlarını araştırıp, tekrar gündeme getirerek yaşatılmasını sağlamak amacıyla oluşturuldu. Bu şenlik aracılığıyla onlarca okul, binlerce çocukla buluştuk. Kentin yöneticilerinden sokaklarda oyun alanları istedik, annelerimizin, babalarımızın, dedelerimizin, ninelerimizin hatıralarında sakladıkları oyunları çıkarıp, hep birlikte oynadık. 2008 yılında yayımladığımız “Sokak Oyunları” ve 2011 yılında yayımladığımız “Benimle Oynar mısın” isimli kitaplarla çocukluğumuzun en kıymetli parçaları olan oyunlarımızın daha fazla çocuğa ulaşmasını ve bir daha unutulmamasını amaçladık.

ARŞİVİN EN KIYMETLİ PARÇASI

Kentin hafızasının izini sürerek kültürel kimliğini koruma ve kayıt altına alma çalışmalarımızı müzenin gönüllü çalışanları ve Bursa Araştırmaları Merkezi ile birlikte sürdürdük. Bursa’ya dair binlerce fotoğraf, film, belge gibi arşiv dokümanını tasnif ederek araştırmacıların kullanımı için kayıt altına aldık ve bu çalışmalar kapsamında 2004 yılından beri 3000 kadar Osmanlıca belge Türkçeye çevrildi.

Hızlı kent yaşamımızın her geçen gün kaybedilen kültürel mirasını, kentin artık duyulmayan seslerini aktarmak ve yaşatmak için düzenlenen etkinlikler, sözlü tarih çalışmaları, arşivimizin en kıymetli parçalarını oluşturdu.

AVRUPA MÜZE FORUMU ÖDÜLÜ

Bursa Kent Müzesi’nin kentin kent kültürüne sağladığı katkı, demokratik ve katılımcı yaklaşımı nedeniyle 2006 yılında Avrupa Müze Forumu tarafından ödüle layık görüldü. Bu ödül ve adaylık süreci çalışmalarımıza yeni bir yön vermemizi sağlayarak müzenin pek çok alanda politikalarının belirlenmesinde mihenk taşı oldu. Bu süreç, Türkiye’nin ve Bursa’nın dünyada müzecilik alanında söz sahibi olabilmesi için pek çok çalışmanın da başlangıç noktasını oluşturdu. Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin ÇEKÜL, Tarihi Kentler Birliği gibi üyelikleri dolayısıyla Bursa Kent Müzesi, Türkiye’de pek çok kent müzesinin kuruluşunda danışmanlık yaparak yol gösterici oldu.

Bursa Kent Müzesi 2011 yılında Avrupa’daki müzeler arasında saygın bir yere sahip olan Avrupa Müze Akademisi’nin kurucu üyesi ve Türkiye temsilcisi olmuştur. Böylece özellikle Avrupa’da Müzecilik gündemini takip edip toplantılardaki kazanımlarını ülkemiz ile kentimize aktarma ve yeni müzelerde uygulama şansı buldu. Bursa’da özellikle Bursa Büyükşehir Belediyesi bünyesinde bulunan müzelerde hayata geçirilen projeler ile özellikle Türkiye’de yeni yeni uygulanmaya başlanan modern müzecilik anlayışının öncü uygulamaları gerçekleştirilmeye başlandı.

İlk günkü heyecanıyla bu yıl 10. yaşını kutlayan Bursa Kent Müzesi, insan odaklı, sorgulayan, çağdaş, yenilikçi bakış açısı ile toplumun ihtiyaçlarına cevap verecek yeni projeler üretmeyi amaçlamakta ve her yeni gün kendini yenileyerek 2004 yılındaki ilk heyecanını sürdürmektedir.